Na czym polega ochrona prawna wzorów Purest?

Nagrobki nowoczesne marki Purest® podlegają pełnej ochronie prawnej, wynikającej z obowiązujących przepisów prawa polskiego oraz z rejestracji w Urzędzie Patentowym RP. Są to wzory przemysłowe, które zostały potwierdzone notarialnie, polegają ustawie o ochronie praw autorskich oraz są rejestrowane jako wzory przemysłowe zastrzeżone w Urzędzie Patentowym, co nadaje im solidne oparcie w przypadku nielegalnych kopii. Wzory nagrobków Purest®, jako unikatowe dzieła sztuki, wyróżniają się spośród innych projektów tego typu. Ich kształt i forma są efektem wieloletniej pracy i edukacji artysty, który stworzył alternatywne rozwiązania funeralne dla klientów ceniących estetykę. Aby skorzystać z wzoru Purest® lub jego części, konieczne jest nabycie licencji (szczegóły oferty Purest) lub skorzystanie z usług naszego Partnera. Kopiowanie wzoru grozi poważnymi konsekwencjami, włącznie z koniecznością rozbiórki nagrobka oraz ponoszeniem konsekwencji prawnych i finansowych, zarówno dla klienta, jak i dla wykonawcy. Sprawy dotyczące nielegalnych kopii napływają do nas systematycznie, zwykle w krótkim czasie od momentu ich powstania, co wynika z faktu iż wzory Purest® są niezwykle charakterystyczne, wyróżniają się na tle innych nagrobków. Działając w branży funeralnej od lat i na obszarze całego kraju, informacje dotyczące nielegalnych kopii docierają do nas same. Jest to kwestią czasu. Coraz częściej spotykamy się z kopiami nie tylko w dużych miastach, ale na małych, wiejskich cmentarzach gdzie tym bardziej są one zauważalne.

Ochronę prawną sprawuje Kancelaria Adwokacka Krzysztofa Zubera z Wrocławia, znana z korzystnych dla projektanta wyroków sądu w sprawach dotyczących kopiowania nagrobków w Siemianowicach Śląskich. Korzystamy również z opieki prawnej innych kancelarii w zależności od potrzeb.

⚖️ ORZECZNICTWO SĄDU

Wywód Sądu Okręgowego w Szczecinie w wyroku z dnia 26 kwietnia 2017 r. (sygn. akt I C 552/15) wskazuje, że modyfikacje projektu nie chronią przed złamaniem prawa: „Ilość elementów tożsamych lub podobnych w projekcie pomnika nagrobnego oraz wykonanego przez Z. M. pomnika nagrobnego jest znaczna. Oba obiekty pozostają w ścisłym związku kompozycyjnym i estetycznym. (…) W ocenie Sądu Okręgowego, wobec stwierdzenia naruszenia osobistych i majątkowych praw autorskich powoda, zaktualizowały się roszczenia opisane w art. 78 ust. 1 i art. 79 ust. 1 pkt 1 pr.aut. Sąd zważył, że na uwzględnienie zasługiwało żądanie zobowiązania pozwanego do zaniechania naruszeń w postaci utrwalania, zwielokrotniania, wprowadzania do obrotu i rozpowszechniania projektu pomnika nagrobnego (...) autorstwa powoda oraz zaniechania wykonywania pomników nagrobnych według projektów powoda. (…) Sąd I. instancji uznał, że działanie pozwanego w postaci wykonania pomnika nagrobnego według projektu powoda, bez uzyskania wcześniejszej zgody autora, miało charakter bezprawny i zawiniony.”

Powyżej przytoczony wyrok został utrzymany przez Sąd II instancji, który dodatkowo wskazał: „Wskutek działania strony pozwanej (wzniesienia pomnika nagrobkowego na podstawie projektu powoda), utwór powoda został wykorzystany w sposób nieuprawniony (bez zgody autora i z naruszeniem jego prawa do nadzoru nad sposobem wykorzystania z utworu). Zgodnie zaś z treścią opinii biegłego, doszło także do ingerencji w treść projektu, poprzez dokonanie w nim modyfikacji w istocie naruszających przemyślaną kompozycję i obniżających walory estetyczne wybudowanego pomnika. Ingerencja w projekt (dostosowanie do potrzeb klienta oraz możliwości materiałowych bez zgody autora) skutkowało naruszeniem prawa do nienaruszalności treści i formy (integralności) utworu oraz jego rzetelnego wykorzystania. Z kolei przez wykorzystanie na stronie internetowej bez ujawnienia nazwiska autora projektu, czy też oznaczenia na pomniku wyłącznie nazwy działalności pozwanego sugerującej autorstwo pomysłu pomnika, doszło do naruszenia prawa do oznaczenia utworu nazwiskiem powoda”. Wykorzystanie Wzorów autorskich nagrobków lub ich części bez zezwolenia autora stanowi naruszenie autorskich praw majątkowych, a także jest przejawem czynu nieuczciwej konkurencji w świetle art. 3 ust. 1 u.z.n.k.

⚖️ PUBLIKACJE PRAWNE

1. Artykuł prawniczy na nlk-law.pl Czy nagrobki na cmentarzu można kopiować? Jak czytamy: „(…) w orzecznictwie wskazuje się, że jeżeli nagrobek posiada cechy artystyczne przejawiające się w inwencji twórczej, samodzielności i oryginalności opracowania jest utworem architektonicznym, który ma przymiot utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 marca 1971 r., sygn. II CR 686/70). Sąd Najwyższy wskazał, że prawa twórcy nagrobka nie są uzależnione od uwidocznienia na tym nagrobku zastrzeżenia prawa autorskiego. Także w Komentarzu do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych pod red. prof. E. Ferenc-Szydełko znajdziemy informację, że [u]tworami architektonicznymi są także obiekty tzw. małej architektury: altany, pergole, mostki, architektura ogrodów, pomniki, także nagrobki.

Czy zatem nagrobek jako utwór architektoniczny podlega ochronie prawnoautorskiej?

Dotychczasowa praktyka zakładów kamieniarskich oparta była przede wszystkim na idei „klient nasz pan”. Nagrobki były wykonywane przez kopiowanie lub modyfikowanie nagrobków znajdujących się na cmentarzu lub na podstawie zdjęć lub projektów przekazanych przez klientów. Po kilku głośnych sprawach sądowych przynamniej część zakładów kamieniarskich zyskuje świadomość, że nie można bezkarnie nielegalnie kopiować postawionych na cmentarzu pomników.

Warto pamiętać, że nagrobki jako utwory architektoniczne podlegały ochronie prawnoautorskiej jeszcze przed uchwaleniem obecnie obowiązującej Ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r. Taka ochrona przyznana była na podstawie Ustawy o prawie autorskim z dnia 10 lipca 1952 r.

Pomniki nagrobne na wokandzie

Tytułem przykładu należy wskazać sprawę, w której w sierpniu 1965 r. powód postawił na grobie swego syna nagrobek według własnego projektu i zastrzegł wobec wykonawcy warunek wyłączający odtwarzanie nagrobków według tego projektu. Od 1966 r. zaczęły pojawiać się na cmentarzu w tej samej miejscowości nagrobki będące kopią nagrobka zaprojektowanego przez powoda. Powód twierdził, że nagrobki te wykonał pozwany zakład kamieniarski i na podstawie ustawy o prawie autorskim domagał się zakazania pozwanemu kopiowania i wykonywania tego rodzaju nagrobków, nakazania złożenia oświadczenia, że nie będzie w przyszłości naruszać praw autorskich powoda oraz nakazania modyfikacji nagrobków skopiowanych przez pozwaną w ten sposób, by różniły się od nagrobka syna powoda. Pozwany zakład kamieniarski twierdził, że wykonał na życzenie klientów trzy nagrobki podobne do nagrobka postawionego na grobie syna powoda, oraz że nagrobka tego nie kopiował. Ostatecznie, w wyroku z dnia 5 marca 1971 r. Sąd Najwyższy stwierdził, że zabronione jest w zasadzie kopiowanie lub odtwarzanie w inny sposób utworów architektonicznych w celu ich budowy oraz budowanie według cudzego wzoru architektonicznego. Z ustaleń faktycznych wynikało, że powód był twórcą nagrobka postawionego na grobie syna oraz że nagrobek ten – ze względu na jego cechy artystyczne przejawiające się w inwencji twórczej, samodzielności i oryginalności opracowania – jest utworem architektonicznym, który ma przymiot utworu w rozumieniu przepisów prawa autorskiego. Sąd orzekł, że w świetle tych okoliczności roszczenie powoda jest uzasadnione i w związku z powyższym nakazał zakładowi kamieniarskiemu zaniechania budowania nagrobków cmentarnych według utworu architektonicznego powoda, jak również o nakazanie pozwanym złożenia oświadczenia, iż nie będą naruszać praw autorskich powoda oraz zasądził odszkodowanie.

Z podobną sprawą zmierzył się również Sąd Apelacyjny w Szczecinie. Powód był z zawodu architektem i w ramach prowadzonej przez siebie dzielności gospodarczej projektował m.in. pomniki nagrobne. Projekty, z wyraźnym oznaczeniem kto jest ich autorem, prezentował na swojej stronie internetowej. Natomiast pozwany prowadził działalność gospodarczą z zakresu produkcji i sprzedaży nagrobków. Swoje usługi reklamował m.in. za pośrednictwem strony internetowej. Pozwany na swojej stronie internetowej umieścił fotografie oferowanego do sprzedaży przez niego pomnika nagrobnego, którego autorem był powód. Powód wskazał, że na pomniku nagrobnym, będącym przedmiotem pozwu, umieszczona została tabliczka z oznaczeniem pozwanego. Zgodnie z twierdzeniem powoda oznacza to, że nie posiadając odpowiedniego zezwolenia, pozwany oznaczył i rozpowszechnił projekt powoda jako własny.

Ostatecznie w wyroku z dnia 14 lutego 2018 r. sygn. I ACa 724/17.Sąd Apelacyjny w Szczecinie stwierdził, że zakład kamieniarski wytworzył pomnik nagrobny na podstawie przedstawionego przez klienta projektu nagrobka stworzonego przez architekta, a pomiędzy projektem a wykonanym pomnikiem zachodzą liczne podobieństwa. Podkreślił przy tym, że zgromadzony materiał dowodowy pozwolił wysnuć wniosek, że bez projektu stworzonego przez powoda nie doszłoby do powstania pomnika nagrobnego w jego obecnej formie. Dodatkowo Sąd wskazał, że skoro pozwany spotkał się z żądaniem klienta, aby wykonać pomnik na podstawie profesjonalnego (i oryginalnego) projektu to mógł i powinien był uzyskać od klienta zapewnienie o posiadaniu praw autorskich do tego projektu. Następnie zaś uzyskać zgodę autora do wykorzystywania projektu również w celach promocyjnych (przez zamieszczenie na swojej stornie internetowej). Skarżący nie przedstawił żadnych twierdzeń (ani też dowodów) z których wynikałoby, że tego rodzaju czynności podejmował. Zaniechanie w tym zakresie i wykorzystanie utworu powoda bez jego zgody w ramach działalności zawodowej i promocyjnej przez pozwanego musi być uznane za zawinione (co najmniej nieumyślne) naruszenie praw autorskich.

(…) Dodatkowo, osoba która bez uprawnienia albo wbrew warunkom uprawnienia rozpowszechnia cudzy utwór w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Jeżeli natomiast sprawca dopuszcza się ww. czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. (…)

Warto także podkreślić, że osoba, która zleca wykonanie nagrobka według cudzego projektu może być potraktowana jako osoba nakłaniająca do popełnienia czynu zabronionego. (…)

Podsumowując, pomnik nagrobny, który posiada cechy oryginalności, w szczególności artystyczne, przejawiające się w inwencji twórczej, samodzielności i oryginalności opracowania jest utworem architektonicznym, któremu przysługuje ochrona na gruncie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Jednak każdą sprawę należy analizować indywidualnie, aby ocenić, czy mamy do czynienia z plagiatem, zapożyczeniem czy może dozwoloną prawem inspiracją. Z powyższych względów przed realizacją projektu warto skonsultować się z profesjonalistą oraz dokładnie wypytać zakład kamieniarski czy posiada prawo do projektu nagrobka." Opracowanie adw. Małgorzata Nowotnik-Zajączkowska oraz apl. radcowski Magdalena Werner.


2. Artykuły w prasie branżowej Nowy Kamieniarz (screeny znajdziesz w galerii na koniec tekstu).


3. Artykuł dziennikarki branżowej Katarzyny Supy Po siódme: nie kradnij, czyli o kopiowaniu nagrobków:

„Temat praw autorskich w branży pogrzebowej to temat rzeka… dzika i rwąca… bo prawa autorskie świadomie lub nieświadomie są w niej łamane nagminnie. Ignorowanie praw autorskich nie będzie jednak trwało wiecznie i każdy z nas powinien mieć tego świadomość. Spraw o naruszenie praw autorskich w realizacjach nagrobków przybywa lawinowo. Dlaczego? Coraz więcej osób chce uhonorować pamięć o bliskich poprzez wystawienie minimalistycznego, eleganckiego, nowoczesnego nagrobka wyróżniającego się formą. Szukamy inspiracji, najczęściej na cmentarzach lub w internecie. Zlecając naszą realizację oczekujemy od zakładu kamieniarskiego odtworzenia upatrzonej formy zapominając, że jest ona efektem pomysłu i pracy twórczej innej osoby – projektanta, architekta. Tymczasem coraz więcej osób zajmujących się projektowaniem nagrobków egzekwuje swoje prawa. Skutecznie. (...)

Nieświadomość lub lekceważenie prawa szkodzi i możesz się o tym boleśnie przekonać jeśli chociażby zlecisz wykonanie nagrobka, który będzie kopią zobaczonego gdzieś indziej wzoru tylko z pozoru zwykłego nagrobka, który jednak przykuł twoją uwagę, bo wyróżniał się na tle otoczenia.(...)

Zgodnie z Ustawą o prawach autorskich i prawach pokrewnych przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia. (...)

Przykłady z wokandy sądowej pokazują jasno, że klient namawiający (podżegający) kamieniarza do nielegalnego wykorzystania cudzego projektu może również być pociągnięty do odpowiedzialności i ponieść konsekwencje takiego czynu.

Również sami kamieniarze mogą ubiegać się o odszkodowanie od nieuczciwych klientów (a nawet ich spadkobierców) w wysokości rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych.(...)

Pamiętaj, jeśli masz wątpliwość czy kopiujesz, to znaczy, że kopiujesz.

Skopiowane nagrobki pozostaną na cmentarzu przez długie lata i ustalenie czy doszło do kradzieży wzoru nie będzie stanowiło problemu."